(SeaPRwire) –   Jose Mujica, seorang bekas gerila dan kemudian presiden yang memandu VW Beetle yang buruk dan melaksanakan pembaharuan progresif yang membawa reputasinya jauh melangkaui Amerika Selatan, telah meninggal dunia pada usia 89 tahun.

Mujica yang jujur, yang dikenali oleh ramai rakyat Uruguay dengan nama panggilan “Pepe,” memimpin kerajaan berhaluan kiri negara pertanian kecil itu dari 2010 hingga 2015 selepas meyakinkan pengundi bahawa masa lalunya yang radikal adalah satu bab yang telah ditutup.

“Dengan rasa dukacita yang mendalam kami mengumumkan kematian rakan seperjuangan kami Pepe Mujica,” kata Presiden Yamandu Orsi dalam satu kenyataan. “Terima kasih atas segala yang anda berikan kepada kami dan atas cinta anda yang mendalam kepada rakyat anda.”

Sebagai presiden, Mujica mengamalkan apa yang ketika itu merupakan pendirian liberal perintis mengenai isu-isu yang berkaitan dengan kebebasan awam. Beliau menandatangani undang-undang yang membenarkan perkahwinan gay dan pengguguran pada awal kehamilan, dan menyokong cadangan untuk menghalalkan penjualan marijuana. Langkah perkahwinan gay dan pengguguran merupakan satu perubahan besar bagi Amerika Latin yang beragama Katolik, dan langkah ke atas marijuana pada masa itu hampir tidak pernah berlaku di seluruh dunia.

Para pemimpin serantau, termasuk presiden berhaluan kiri di Brazil, Chile, meratapi pemergian Mujica dan memuji teladannya.

“Beliau mempertahankan demokrasi seperti yang dilakukan oleh beberapa orang lain. Dan beliau tidak pernah berhenti memperjuangkan keadilan sosial dan penghapusan semua ketidaksamaan,” kata Presiden Brazil Luiz Inacio Lula da Silva. “Kebesaran” Mujica melangkaui sempadan Uruguay dan penggal presidennya,” tambahnya.

Semasa tempoh jawatannya, Mujica enggan berpindah ke kediaman presiden, memilih untuk tinggal di rumahnya yang sederhana di mana beliau menyimpan ladang bunga kecil di pinggir bandar Montevideo, ibu negara.

Menghindari sut dan tali leher formal, adalah perkara biasa untuk melihatnya memandu di sekitar dengan Beetle atau makan di restoran pusat bandar di mana pekerja pejabat makan tengah hari.

Dalam temu bual Mei 2024 dengan *Reuters* di rumah beratap timah yang dikongsi Mujica dengan isterinya, bekas Senator Lucia Topolansky, beliau berkata beliau telah menyimpan Beetle lama itu dan ia masih dalam keadaan “fenomenal.”

Tetapi, tambahnya, beliau lebih gemar menaiki traktor, mengatakan ia “lebih menghiburkan” daripada kereta dan merupakan tempat di mana “anda mempunyai masa untuk berfikir.”

Pengkritik mempersoalkan kecenderungan Mujica untuk melanggar protokol, manakala kenyataan terus terang dan kadang-kadang biadapnya kadang-kadang memaksanya untuk menjelaskan dirinya, di bawah tekanan daripada pihak lawan dan rakan politik.

Tetapi gaya hidupnya yang bersahaja dan renungan progresifnya yang menarik hati ramai rakyat Uruguay.

“Masalahnya ialah dunia ini dikendalikan oleh orang tua, yang lupa bagaimana keadaan mereka ketika mereka masih muda,” kata Mujica semasa temu bual 2024.

Mujica sendiri berumur 74 tahun ketika beliau menjadi presiden. Beliau dipilih dengan 52% undi, walaupun terdapat kebimbangan pengundi mengenai umurnya dan masa lalunya sebagai salah seorang pemimpin kumpulan pemberontak Tupamaros pada tahun 1960-an dan 1970-an.

Lucia Topolansky adalah rakan kongsi jangka panjang Mujica, sejak zaman mereka di Tupamaros. Pasangan itu berkahwin pada tahun 2005, dan beliau berkhidmat sebagai naib presiden dari 2017-2020.

Selepas meninggalkan jawatan, mereka kekal aktif dalam politik, kerap menghadiri pelantikan presiden Amerika Latin dan memberikan sokongan penting kepada calon di Uruguay, termasuk Orsi, yang memegang jawatan pada Mac 2025. Mereka berhenti menanam bunga di kebun kecil mereka tetapi terus menanam sayur-sayuran, termasuk tomato yang diperam oleh Topolansky setiap musim.

DI SEBALIK TIRAI BESI

Sijil kelahiran Jose Mujica merekodkan beliau dilahirkan pada tahun 1935, walaupun beliau mendakwa terdapat kesilapan dan beliau sebenarnya dilahirkan setahun lebih awal. Beliau pernah menggambarkan pembesarannya sebagai “kemiskinan yang bermaruah.”

Bapa Mujica meninggal dunia ketika beliau berumur 9 atau 10 tahun, dan semasa kecil beliau membantu ibunya menyelenggarakan ladang di mana mereka menanam bunga dan memelihara ayam dan beberapa ekor lembu.

Pada masa Mujica mula berminat dalam politik, golongan kiri Uruguay lemah dan berpecah-belah dan beliau memulakan kerjaya politiknya dalam sayap progresif Parti Nasional berhaluan tengah-kanan.

Pada akhir 1960-an, beliau menyertai gerakan gerila Marxist Tupamaros, yang berusaha untuk melemahkan kerajaan konservatif Uruguay melalui rompakan, penculikan politik dan pengeboman.

Mujica kemudian berkata bahawa beliau tidak pernah membunuh sesiapa pun tetapi terlibat dalam beberapa pertempuran ganas dengan polis dan tentera dan pernah ditembak enam kali.

Pasukan keselamatan Uruguay mendapat kelebihan ke atas Tupamaros menjelang masa tentera merampas kuasa dalam rampasan kuasa 1973, menandakan permulaan pemerintahan diktator selama 12 tahun di mana kira-kira 200 orang diculik dan dibunuh. Beribu-ribu lagi dipenjarakan dan diseksa.

Mujica menghabiskan hampir 15 tahun di sebalik tirai besi, banyak dalam kurungan bersendirian, berbaring di dasar palung kuda lama dengan hanya semut sebagai teman. Beliau berjaya melarikan diri dua kali, sekali dengan menggali terowong ke rumah berdekatan. “Tabiat buruk” terbesarnya ketika beliau menghampiri 90 tahun, katanya kemudian, adalah bercakap dengan diri sendiri, mengisyaratkan masanya dalam pengasingan.

Apabila demokrasi dipulihkan ke negara pertanian dengan kira-kira 3 juta orang pada tahun 1985, Mujica dibebaskan dan kembali ke politik, secara beransur-ansur menjadi tokoh terkemuka di sebelah kiri.

Beliau berkhidmat sebagai menteri pertanian dalam gabungan berhaluan tengah-kiri pendahulunya, Presiden Tabaré Vázquez, yang kemudiannya akan menggantikannya dari 2015 hingga 2020.

Pangkalan sokongan Mujica adalah di sebelah kiri, tetapi beliau mengekalkan dialog yang lancar dengan pihak lawan dalam kalangan berhaluan tengah-kanan, menjemput mereka ke majlis barbeku tradisional di rumahnya.

“Kita tidak boleh berpura-pura bersetuju dengan segala-galanya. Kita perlu bersetuju dengan apa yang ada, bukan dengan apa yang kita suka,” katanya.

Beliau percaya dadah harus dinyahjenayahkan “di bawah kawalan negara yang ketat” dan ketagihan ditangani.

“Saya tidak mempertahankan penggunaan dadah. Tetapi saya tidak boleh mempertahankan (larangan) kerana sekarang kita mempunyai dua masalah: ketagihan dadah, yang merupakan penyakit, dan pengedaran narkoba, yang lebih teruk,” katanya.

Dalam persaraan, beliau kekal optimis.

“Saya ingin menyampaikan kepada semua golongan muda bahawa hidup ini indah, tetapi ia haus dan anda jatuh,” katanya berikutan diagnosis kanser.

“Perkara penting adalah untuk memulakan semula setiap kali anda jatuh, dan jika ada kemarahan, ubahlah menjadi harapan.”